mieć baczenie
-
sześć pytań o zdrobnienia1.12.20081.12.2008Imiona zdrabnia się rozmaicie, np. jedno imię może mieć kilka tak niepodobnych zdrobnień jak Dorek i Teoś (oba od Teodor). A co ze zdrobnieniami innych wyrazów? Czy jakieś zasady mówią, że np. zdrobnienie od jamnik to tylko i wyłącznie jamniczek, a nie żaden mniś, jamnio czy jamek? A może wyrazy mają po kilka, ale nie dowolnych, lecz „ściśle określonych” zdrobnień (od jamnik – jamniczek i jamniś, od poradnia – poradeńka i poradniusia) na tych kilku koniec?
Ostatnio poproszono mnie o rozstrzygnięcie, jak brzmi zdrobnienie od podłoga. Nie potrafiłem sobie wyobrazić innej wersji niż podłóżka, ale też nie wiedziałem, czy to jest w ogóle do rozstrzygania, bo może każdy ma prawo zdrabniać po swojemu, byle odbiorca zrozumiał?
Jest też problem, kiedy wybrać -ik, a kiedy -ek? Leksykonik czy leksykonek? – wydaje się, że oba są dobre, ale jednak mamy kotek (nie kocik) oraz akcik (nie aktek).
Zdarzają się też zdrobnienia od nazw geograficznych: Warszawka i Krakówek to formy ze słownika ortograficznego, ale czy swego czasu były jedynymi do wyboru? Jaką postać miałyby Polska, Hiszpania, Zakopane, gdyby ktoś z jakichś względów potrzebował je zdrobnić? Czy takie zdrobnienia pisane małą literą mają inne znaczenie niż pisane dużą?
Czy to wszystko są jeszcze „formy potencjalne”, czy już „neologizmy”? -
Васіль Быкаў – Wasil Bykau po polsku12.04.201512.04.2015W białoruszczyźnie końcowe w ulega ubezdźwięcznieniu nie do f, ale u niezgłoskotwórczego. W polszczyźnie Bronisław wymawiamy bronisłaf, natomiast po białorusku pisze się tak, jak się wymawia: Branisłaŭ. W przypadkach zależnych w obu językach głoska w wraca, mamy więc w piśmie i mowie Bronisława i Branisława. W zamieszczonej przez Państwa poradzie zalecono formę dopełniacza Bykaŭa. Jest to jednak potworek językowy, trudny do wymówienia łamaniec. Czy nie lepiej odmieniać Bykawa?
-
odznaczyć22.11.201022.11.2010Witam,
mam pytanie o poprawność używania słowa odznaczyć jako równoważnego z usunąć zaznaczenie. A także tłumaczenia angielskiego uncheck jako odznacz. W SJP definicja odznaczyć nie zawiera usunąć zaznaczenie i wygląda następująco:
odznaczyć — odznaczać
1. «znacząc, wyodrębnić coś z jakiejś całości»
2. «wyróżnić kogoś, dając mu jakieś odznaczenie»
Czy używanie odznaczyć zamiast usunąć zaznaczenie jest poprawne?
Z góry dziękuję za odpowiedź
-
prospekt30.06.200330.06.2003Witam!
Mam pytanie dotyczące odmiany słowa prospekt. W tradycyjnym rozumieniu znaczenia tego słowa prospekt 'publikacja reklamowa (np. katalog firmy)' ma odmianę: prospekt, prospektu. Dziś słowo prospekt, zwłaszcza w działaniach marketingowych firm, nabrało innego znaczenia. Rozumiane jest jako 'konkretna firma' bądź jako 'temat aktualnie prowadzonych działań'. Stosowana odmiana tego słowa to zazwyczaj: prospekt, prospekta (również w mediach). Proszę o wyjaśnienie, czy jest to prawidłowe (bo „razi”, to oczywiste) oraz gdzie można znaleźć zasadę takiej odmiany?
Dziękuję! -
Zalaegerszeg11.12.200911.12.2009W tekście, który redaguję, pojawiła się nieodmieniona węgierska nazwa Zalaegerszeg (miasto) w związku z wyrazem burmistrz – burmistrz Zalaegerszeg. Zapisałem jednak formę odmienioną, czyli (burmistrz) Zalaegerszegu, gdyż uznałem ją za zgodną z normą (odmiana jak: M. Brzeg, D. Brzegu…). Autor tekstu upomniał mnie natomiast, by przywrócić poprzednią formę nazwy, czyli formę nieodmienioną (Zalaegerszeg). Której formy powinienem użyć?
-
Zoczyli i zobaczyli6.04.20166.04.2016Szanowni Państwo,
chciałbym zapytać o tekst kolędy Północ już była. W trzecim wersie pojawia się sformułowanie którą zoczywszy i zobaczywszy (…). Jeśli dobrze rozumiem, to oba słowa znaczą dokładnie to samo, prawda? Czy środek stylistyczny polegający na zestawieniu słów o takim samym znaczeniu ma jakąś szczególną nazwę?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
akcent w polszczyźnie25.05.201325.05.2013Dlaczego w wyrazach katolik czy fabryka dopuszczalne jest akcentowanie na pierwszą sylabę? W jakich innych słowach jest to jeszcze możliwe? Czy tworzą one serię, czy ma tu zastosowanie jakaś reguła?
-
dżdż i nienacek7.06.20057.06.2005Witam serdecznie!
Jest kilka słów, które, w moim wyczuciu, zachowują się zupełnie pozaregulaminowo w polszczyźnie. Pozwolę sobie poprosić o kilka słów na temat dwóch z nich.
1. dżdż. Zachowała się forma rzeczownikowa (w związku frazeologicznym jak kania dżdżu), ale tylko dopełniacza. Co się stało z mianownikiem i w jaki sposób doszło do przejścia z dżdż (o ile tak mianownik wyglądał) na deszcz?
2. znienacka. Kim/czym jest ów tajemniczy nienacek?
Dziękuję i pozdrawiam,
Jarek Hirny -
super+walkie-talkie11.12.200311.12.2003Czy łączna pisownia przedrostka super jest regułą bezwzględną? Mam na myśli trochę nietypową sytuację, czyli zapisanie tego przedrostka z rzeczownikiem walkie-talkie (rodzaj prostego radiotelefonu). Według mnie w tym przypadku pisownia łączna (superwalkie-talkie) wygląda nieco nienaturalnie – można odnieść wrażenie, że przedrostek odnosi się tylko do pierwszego członu rzeczownika.
Pozdrawiam,
Krzysztof Czajka